Darowizna to gest hojności, który w rodzinnych relacjach bywa równie częsty, co skomplikowany pod względem prawnym. Choć przekazanie pieniędzy lub majątku najbliższym wydaje się proste, niewiedza o obowiązujących przepisach może skończyć się niespodziewanym obowiązkiem podatkowym. Zwłaszcza że w 2025 roku obowiązują konkretne limity i procedury, które trzeba spełnić, by uniknąć zapłaty podatku od darowizny.
Kto należy do najbliższej rodziny i dlaczego to ma znaczenie?
Stopień pokrewieństwa decyduje o tym, czy darowizna będzie podlegać opodatkowaniu i w jakiej wysokości. Zgodnie z przepisami, osoby z tzw. „grupy zerowej” – czyli małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym i macocha – mogą korzystać z pełnego zwolnienia podatkowego. Ale uwaga – nie wystarczy sam fakt bliskiej relacji. Trzeba jeszcze dopełnić kilku formalności.
Zwolnienie przysługuje tylko wtedy, gdy osoba obdarowana zgłosi darowiznę do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania. Tylko wtedy fiskus przymyka oko na przekazane pieniądze czy mieszkanie – w przeciwnym razie może zażądać podatku, nawet jeśli darczyńcą był najbliższy członek rodziny.
Ile można otrzymać bez podatku w 2025 roku?
W 2025 roku obowiązuje kilka limitów zwolnień podatkowych, w zależności od grupy podatkowej, do której należy obdarowany. Dla najbliższej rodziny (grupa zerowa) obowiązuje zwolnienie całkowite – ale, jak wspomniano, tylko pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu.
Jeśli tego obowiązku się nie dopełni, obdarowany zostaje automatycznie przypisany do pierwszej grupy podatkowej, która obejmuje m.in. zięcia, synową czy teściów. Wówczas limit darowizny bez podatku wynosi 10 434 zł w ciągu pięciu lat od jednej osoby. Po jego przekroczeniu trzeba zapłacić podatek według skali – im większa darowizna, tym wyższa stawka.
Druga grupa podatkowa (np. dalsza rodzina) ma limit 7 878 zł, a trzecia (osoby niespokrewnione) – 5 308 zł. Przekroczenie tych kwot bez zgłoszenia darowizny skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku, który może sięgnąć nawet 20% wartości przekazanej kwoty lub majątku.
Jak uniknąć podatku? Kluczowe zasady
Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie podatku od darowizny w rodzinie jest formalne zgłoszenie jej do urzędu skarbowego na odpowiednim formularzu. Dla osób z grupy zerowej będzie to formularz SD-Z2. Dokument należy złożyć osobiście, listownie lub elektronicznie – ważne, by zmieścić się w ustawowym terminie.
W przypadku przekazania pieniędzy kluczowy jest także sposób ich przekazania. Gotówka wręczona „do ręki” nie wystarczy – darowizna musi zostać udokumentowana przelewem, przekazem pocztowym lub inna formą potwierdzoną dowodem. Tylko wtedy można mówić o formalnym przekazaniu środków, które zostanie zaakceptowane przez urząd skarbowy.
Przy darowiznach większych niż obowiązujące limity (np. dla osób spoza grupy zerowej), należy nie tylko zgłosić fakt ich otrzymania, ale również zapłacić podatek w odpowiedniej wysokości, obliczany na podstawie wartości majątku oraz przynależności do danej grupy podatkowej.
Co grozi za brak zgłoszenia darowizny?
Nieświadomość przepisów nie zwalnia z obowiązku podatkowego – a urząd skarbowy bywa bezlitosny. Jeśli osoba obdarowana nie zgłosi darowizny w wymaganym terminie, a urząd się o niej dowie (np. w wyniku kontroli lub donosu), może domagać się nie tylko zapłaty podatku, ale również nałożyć sankcję w postaci tzw. stawki sankcyjnej.
Ta wynosi aż 20% wartości darowizny – i obowiązuje nawet w przypadku, gdy przekazana kwota mieściłaby się w limicie, który normalnie zwalniałby z podatku. Kara ta może więc dotknąć także członków najbliższej rodziny, jeśli zaniedbają obowiązek zgłoszenia darowizny w terminie.
Co więcej, urząd może żądać dodatkowych odsetek oraz wszcząć postępowanie karno-skarbowe, jeśli uzna, że doszło do próby ukrycia darowizny. Lepiej więc nie ryzykować i zadbać o kompletność dokumentacji – nawet w przypadku przekazywania pieniędzy od rodziców czy dziadków.
Darowizna w rodzinie to nie tylko wyraz troski, ale także obowiązek przestrzegania reguł fiskusa. W 2025 roku przepisy nie pozostawiają wiele miejsca na improwizację – każda darowizna musi być odpowiednio udokumentowana i zgłoszona. W przeciwnym razie można się spodziewać nieprzyjemnych konsekwencji, które skutecznie przyćmią dobre intencje. Warto zatem znać limity, terminy i procedury – i postępować zgodnie z nimi, zanim darowizna stanie się problemem zamiast pomocą.
