Piłka ręczna to dynamiczna, zespołowa dyscyplina sportu, w której liczy się szybkość, precyzja oraz umiejętność błyskawicznego podejmowania decyzji. Choć dla wielu kibiców mecz toczy się w zawrotnym tempie, za każdym ruchem na boisku stoją jasno określone zasady. Czym właściwie rządzi się gra w piłkę ręczną i jakie reguły obowiązują zawodników?
Cel gry i podstawowe zasady
Celem każdej drużyny w piłce ręcznej jest zdobycie większej liczby bramek niż przeciwnik. Gra toczy się pomiędzy dwoma zespołami, z których każdy składa się z maksymalnie siedmiu zawodników – sześciu graczy w polu oraz bramkarza. Mecz rozpoczyna się rzutem od środka boiska, a zdobycie bramki możliwe jest tylko poprzez rzut wykonany z pola gry – nie wolno wrzucać piłki z obszaru pola bramkowego.
Zawodnik może poruszać się z piłką maksymalnie przez trzy kroki bez kozłowania. Jeśli chce kontynuować ruch, musi rozpocząć kozłowanie – a po jego zakończeniu może wykonać kolejne trzy kroki. Nie wolno ponownie rozpocząć kozłowania po jego zakończeniu – taka sytuacja uznawana jest za błąd podwójnego kozła.
Pole bramkowe – strefa wyłączności bramkarza
Pole bramkowe to wyraźnie zaznaczona przestrzeń w kształcie półkola o promieniu sześciu metrów przed każdą bramką. Tylko bramkarz ma prawo przebywać w tym obszarze – zawodnik pola może wejść do niego jedynie po oddaniu rzutu i pod warunkiem, że nie zakłóca gry.
Zawodnik, który wbiegnie w pole bramkowe z piłką lub z niej skorzysta będąc wewnątrz tej strefy, traci posiadanie, a sędziowie przyznają piłkę drużynie przeciwnej. Zasady te mają na celu zapewnienie bramkarzowi przestrzeni do obrony oraz zrównoważenie rywalizacji.
Rzuty i sposoby wznawiania gry
W piłce ręcznej wyróżnia się kilka rodzajów rzutów. Rzut wolny przysługuje drużynie faulowanej i wykonywany jest zazwyczaj z miejsca przewinienia, z wyjątkiem sytuacji w pobliżu pola bramkowego, gdzie obowiązuje odległość 9 metrów. Wówczas drużyna wykonuje rzut wolny z linii przerywanej, tzw. linii rzutów wolnych.
Innym typem jest rzut karny – wykonywany z odległości siedmiu metrów. Rzut ten przysługuje drużynie, gdy przeciwnik dopuści się szczególnie rażącego przewinienia, uniemożliwiając zdobycie bramki. Każdy faul uniemożliwiający czystą sytuację rzutową w obrębie pola bramkowego może skutkować właśnie takim rzutem.
Wznawianie gry następuje także po zdobytej bramce – przeciwnik wykonuje rzut od środka, bez konieczności czekania na sygnał sędziego, co utrzymuje wysokie tempo meczu.
Faule i sankcje – co grozi za złamanie przepisów?
Faule w piłce ręcznej to nieodłączny element gry, jednak sędziowie rozróżniają ich skalę. Zwykłe przewinienia karane są rzutem wolnym, natomiast za bardziej agresywne lub powtarzające się faule można otrzymać karę czasową – 2 minuty. Dwukrotna kara skutkuje automatycznym wykluczeniem przy trzecim przewinieniu.
W wyjątkowych sytuacjach zawodnik może otrzymać czerwoną kartkę, co oznacza trwałe wykluczenie z meczu. Zespół gra wtedy w osłabieniu przez dwie minuty, po czym może wprowadzić nowego zawodnika. Dodatkowo w szczególnych przypadkach sędziowie mogą zastosować karę dyscyplinarną – tzw. niebieską kartkę, oznaczającą konieczność sporządzenia dodatkowego raportu.
Bramkarz – kluczowa postać i jego przywileje
Bramkarz ma w piłce ręcznej wyjątkową pozycję. Może poruszać się po polu bramkowym w dowolny sposób i ma prawo dotykać piłki wszystkimi częściami ciała. Wolno mu także chwytać piłkę po rzucie przeciwnika, jednak nie może wynosić jej poza pole bramkowe z zamiarem ponownego zagrania bez kozłowania.
Bramkarz nie może przekraczać linii bramkowej z piłką ani wychodzić poza pole bramkowe i uczestniczyć w grze jak zawodnik pola – chyba że zostanie oficjalnie zgłoszony jako gracz i zmieni swój strój na zgodny z przepisami.
Czas gry i sposób rozstrzygania meczu
Standardowy mecz piłki ręcznej trwa 60 minut i dzieli się na dwie połowy po 30 minut każda, z 10-minutową przerwą między nimi. W przypadku rozgrywek eliminacyjnych, gdy wymagane jest wyłonienie zwycięzcy, możliwe jest rozegranie dogrywki – dwóch dodatkowych pięciominutowych części. Gdy wynik nadal jest remisowy, zwycięzcę wyłaniają rzuty karne.
Zegar zatrzymuje się w określonych sytuacjach – przy karach, konsultacjach sędziów, kontuzjach czy rzutach karnych. Ważnym elementem meczu jest także czas dla trenera – każdy zespół ma prawo do trzech przerw na żądanie (po jednej w każdej połowie i jednej dodatkowej w drugiej części).
